Zwrot udzielonej subwencji w ramach rządowego programu Tarcza Finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju MŚP

W dniu 31 grudnia 2020 roku Polski Fundusz Rozwoju (dalej jako PFR) opublikował komunikat, w którym ustosunkował się do wątpliwości narosłych wokół obowiązku zwrotu przez beneficjenta udzielonej subwencji w ramach rządowego programu pod nazwą „Tarcza Finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw” (dalej jako Program). Problemy interpretacyjne wokół Programu były już przez nas poruszane w artykule Komunikat PFR w sprawie subwencji finansowych dla Placówek Szkolnictwa, tym niemniej pojawia się nowa kwestia warta uwagi.

Komunikat Polskiego Funduszu Rozwoju

Przedmiotowy komunikat dotyczy sytuacji osób prawnych lub jednostek organizacyjnych kościelnych albo innych związków wyznaniowych, które otrzymały subwencję. PFR wyraźnie stwierdza, że nie będzie dochodził zwrotu udzielonego wsparcia finansowego ww. podmiotom w sytuacji, gdy spełniły one wszystkie kryteria jego uzyskania, lecz nie posiadają wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym (dalej jako KRS) albo Centralnej Informacji Działalności Gospodarczej (dalej jako CEIDG).

Regulamin programu Tarcza Finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw

Należy w tym miejscu przypomnieć, że Program ma przypisany odrębny Regulamin Programu Tarcza Finansowa PFR dla MMSP, który stawia wyraźne kryteria ubiegania się o subwencję. Szczególnie istotny jest § 10 pkt 8 lit. g, bowiem nie przewiduje się tam możliwości udzielenia subwencji pomimo braku wpisu w KRS albo CEIDG. Jednocześnie komentowany komunikat nie ma mocy prawnej zmiany Regulaminu, nie stanowi wprost o dokonaniu stosownej zmiany w Regulaminie, jak również nie ma mocy źródła prawa powszechnie obowiązującego.

Sprzeczności pomiędzy komunikatem PFR a Regulaminem programu

Nie do pogodzenia jest bowiem powyższe z treścią § 12 pkt 2 Regulaminu, który potencjalnie mógłby zostać przywołany jako uzasadnienie powyższego skutku komunikatu. Skoro bowiem są wyraźnie wytyczone kryteria do spełnienia w powszechnie obowiązującym Regulaminie, to kompetencja PFR do określenia szczegółowych zasad udzielenia subwencji nie może zmieniać już ustalonych zasad. W przeciwnym razie kryteria te mają charakter blankietowy, a niepewność prawna ulega pogłębieniu, bowiem idąc takim tokiem rozumowania można dojść do uprawnionej konstatacji, że właściwie na każdym etapie realizacji Programu PFR może zmienić jego zasady poza Regulaminem i nałożyć obowiązek zwrotu subwencji!

Ponadto trzeba pamiętać, że Regulamin w swych wiążących definicjach pojęć Warunki Programu odwołuje się do warunków, oświadczeń i zasad ustalonych w Dokumentach Programu, które z kolei nie wymieniają „komunikatu” za źródło regulacji ubiegania się o subwencję.

Dyskryminacja pozostałych podmiotów MŚP

W związku z powyższym można stwierdzić, że treść komunikatu dyskryminuje wszelkie inne podmioty z sektora MŚP, a nie będącymi osobami prawnymi albo jednostkami organizacyjnymi Kościoła Katolickiego albo innego związku wyznaniowego. Wyraźnie bowiem uchyla jedno z kluczowych kryteriów otrzymania subwencji wobec wybranej, wąskiej grupy podmiotów, a przy tym w żaden sposób nie argumentuje szerzej, czym te podmioty różnią się od pozostałych beneficjentów. Tymczasem z dyskryminacją mamy do czynienia w sytuacji, gdy sytuacje faktyczne beneficjentów i materialno-prawny status nie są w taki stopniu odmienne, że uzasadnia to ich różne traktowanie.

Trudno doszukiwać się jakichkolwiek spójnych, racjonalnych przesłanek takiej arbitralnej decyzji. Jeśli bowiem poszukiwać uzasadnienia dla niej np. w dobru publicznym, interesie publicznym, działalności non profit kościołów i związków wyznaniowych, czy zaspokajaniu szczególnych potrzeb o znaczeniu społecznym, to dlaczego podobnego dobrodziejstwa nie zaoferowano np. niepublicznym placówkom oświatowym, realizującym zadania własne gmin, powiatów, czy Państwa?

Komunikat PFR – podsumowanie

Komunikat PFR zatem nastręcza więcej wątpliwości niż je rozjaśnia, poza jedną kwestią i w dodatku w swym sposobie jej rozwikłania naraża się na zarzut dyskryminacji. Puentując komunikat należy zauważyć:

• Komunikat wprowadza wyjątek w zakresie obowiązku posiadania przez beneficjenta Programu wpisu w KRS albo CEIDG, obejmując zwolnieniem wyłącznie osoby prawne Kościoła Katolickiego albo innego związku wyznaniowego.
• Komunikat jest sprzeczny z literalną, jasną i powszechnie obowiązującą treścią Regulaminu Programu.
• Komunikat nie tylko znosi obowiązek przedłożenia dokumentów (obowiązek formalny – dowodowy) potwierdzających wpis w KRS albo CEIDG, lecz w ogóle znosi obowiązek posiadania takiego wpisu.
• Komunikat w żaden sposób nie wskazuje, jakimi dokumentami uprzywilejowane podmioty ww. mają wykazać, że w istocie posiadają przymioty przedsiębiorcy w rozumieniu Ustawy Prawo Przedsiębiorców.
• Komunikat w istocie stwarza sytuację, że konstytucyjne zasady, tj. zaufania obywatela do państwa (tu przedsiębiorcy), równego traktowania, ustawowego regulowania praw i obowiązków, niedyskryminacji zostają podważone, bowiem nie daje instrumentów weryfikacji, czy osoby prawne albo jednostki wyznaniowe Kościoła Katolickiego albo innego związku wyznaniowego spełniają warunek naczelny – należą do grona przedsiębiorców MŚP.
• Komunikat stwarza uzasadnioną wątpliwość, na ile udzielenie pomocy publicznej ze środków publicznych – a taką pomocą jest Program, pozostaje w zgodzie z kryteriami transparentności i równości.
• Komunikat w żaden sposób nie rozstrzyga jednocześnie wątpliwości trapiących organy prowadzące niepubliczne przedszkola w przedmiocie potencjalnego obowiązku zwrotu przezeń subwencji w sytuacji, gdy organ prowadzący nie posiada wpisu w KRS albo CEIDG.

Pełną treść komunikatu PFR można znaleźć pod adresem Komunikat Polskiego Funduszu Rozwoju.

Autor: Jan Akimenkow