W artykule:
W dniu 23 października 2011r. zmianie uległy przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące dziedziczenia. Pojawił się tzw. zapis windykacyjny pozwalający na rozporządzenie w testamencie poszczególnymi składnikami spadku na rzecz konkretnych osób. Zapis ten ma ułatwić i przyspieszyć proces nabywania określonego majątku po spadkodawcy.
Zapis zwykły w testamencie
Poprzednio podobną funkcję pełnił tzw. zapis zwykły, zamieszczany w testamencie, w którym spadkodawca mógł jedynie zobowiązać spadkobiercę np. do przeniesienia własności określonego przedmiotu na rzecz danej osoby. Jednakże w takiej sytuacji, wskazanej w zapisie osobie przysługiwało jedynie roszczenie o przeniesienie własności rzeczy, którego to roszczenia mogła ona dochodzić na drodze sądowej.
Na czym polega zapis windykacyjny?
W przypadku zapisu windykacyjnego własność zapisanego przedmiotu przechodzi na spadkobiercę niejako automatycznie już w chwili otwarcia spadku, tj. śmierci spadkodawcy. Przedmiot zapisu windykacyjnego nie wchodzi w skład spadku, a po stronie spadkobiercy nie powstaje obowiązek wykonania takiego zapisu. Takie rozwiązanie jest o tyle korzystniejsze, że zapisobierca (osoba, na której rzecz uczyniony był zapis windykacyjny) staje się od razu właścicielem zapisanego przedmiotu bez konieczności podejmowania jakichkolwiek czynności przez spadkobierców czy inne osoby. Warunkiem skuteczności zapisu jest to, aby spadkodawca był właścicielem zapisanego przedmiotu w chwili śmierci.
Zapis windykacyjny w testamencie
Zapis windykacyjny może zostać ustanowiony jedynie w testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego. Nieskuteczny będzie więc zapis windykacyjny umieszczony w – często sporządzanym – testamencie zwykłym, napisanym i podpisanym przez samego spadkodawcę.
Dla kogo przeznaczony jest zapis windykacyjny?
Krąg podmiotów, na których rzecz zapis windykacyjny może zostać ustanowiony jest szeroki. Generalnie obejmuje on każdy podmiot mający zdolność do nabycia przedmiotu zapisu, a więc osobę fizyczną, która żyje w chwili śmierci spadkodawcy bądź jest w tej chwili poczęta, pod warunkiem, że urodzi się żywa, osobę prawną (spółkę kapitałową) lub jednostkę organizacyjną, posiadającą zdolność prawną (spółkę osobową), które istnieją w chwili otwarcia spadku. Zapisobiercą windykacyjnym może być także fundacja ustanowiona w testamencie, o ile zostanie wpisana do rejestru w ciągu 2 lat od ogłoszenia testamentu.
Jak przyjąć lub odrzucić zapis windykacyjny?
Zapisobierca windykacyjny składa przed sądem lub notariuszem oświadczenie co do przedmiotu zapisu w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ustanowieniu na jego rzecz zapisu windykacyjnego. Składając takie oświadczenie, może on zapis w całości odrzucić lub przyjąć – nie może przyjąć tylko części przedmiotu zapisu windykacyjnego. Jeżeli zapisobierca nie złoży w terminie 6 miesięcy żadnego oświadczenia, uważa się, że zapis przyjął.
Zalety zapisu windykacyjnego
Niewątpliwą zaletą zapisu windykacyjnego jest możliwość precyzyjnego decydowania przez spadkodawcę o tym, kto konkretnie po jego śmierci nabędzie określone – należące do spadkodawcy – przedmioty majątkowe (np. samochód, mieszkanie). Natomiast fakt, że zapisobierca staje się właścicielem takich przedmiotów już w chwili śmierci spadkodawcy oznacza pominięcie, częstokroć bardzo długiego i żmudnego, postępowania o dział spadku.