Wypowiedzenie umowy przedszkolu przez rodziców a dodatkowy zasiłek opiekuńczy

W związku z zamknięciem placówek oświatowych oraz jednostek, o których mowa w ustawie o opiece nad dziećmi do lat 3 rodzice otrzymali możliwość dodatkowego zasiłku opiekuńczego. Jednak problematyczna stała się kwestia, czy zasiłek taki przysługuje także w momencie, gdy rodzic wypowiedział umowę o świadczenie usług przez przedszkole bądź żłobek. Czy wiąże się to ze skreśleniem ucznia z listy i utratą prawa do zasiłku opiekuńczego?

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy dla rodziców dziecka

Ustawa z 02.03.2020 r. (o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych), czyli tzw. „specustawa” wprowadziła określone uprawnienia dla rodziców. Rozporządzenie daje możliwość pobierania zasiłku opiekuńczego przez osobę, która sprawuje osobistą opiekę nad dzieckiem w przypadku zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola szkoły lub innej placówki, do których uczęszcza dziecko albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu COVID-19, ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki (art. 4 ust. 1 specustawy po zmianach).

Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przyznawany jest w trybie i na zasadach określonych w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2019 r. poz. 645 i 1590) – art. 4 ust. 2 specustawy. Należy zatem odwołać się w pierwszej kolejności do art. 32 ww. ustawy, który dotyczy prawa do zasiłku opiekuńczego także w przypadku „nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza”.

Przyznany zasiłek ma za zadanie uchronić przed utratą wynagrodzenia

Świadczenia pieniężne objęte ww. ustawą, w tym zasiłek opiekuńczy, mają na celu pokrycie szkody spowodowanej zajściem danego rodzaju ryzyka, tj. określonej sytuacji życiowej, z której wystąpieniem wiąże się opłacanie składki. Treścią ryzyka objętego komentowanym przepisem jest ochrona sytuacji polegających na zapewnieniu opieki dziecku (…). Zasiłek opiekuńczy ma na celu ochronę osoby ubezpieczonej przed utratą wynagrodzenia w przypadku konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem (por. A. Rzetecka-Gil,  Art. 32. [w:] Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Komentarz, wyd. II. SIP LEX, 2017).

Czy po wypowiedzeniu umowy przedszkolu lub żłobku zasiłek nadal przysługuje?

Rodzic, który wypowiada umowę o świadczenie usług przedszkola (żłobka) nie podlega pod dyspozycję tego przepisu. Należy zwrócić uwagę, że w przypadku, kiedy osoba świadomie rezygnuje z powierzenia swojego dziecka pod opiekę wskazanej w art. 4 specustawy (analogicznie art. 32 ustawy z 25.06.1999 r.) i wypowiada umowę o świadczenie usług, nie sprawuje opieki nad dzieckiem z powodu zamknięcia ww. jednostek, ale z własnego wyboru.

Innymi słowy, wobec rozwiązania stosunku umownego między rodzicami dziecka a organem (podmiotem) prowadzącym przedszkole (żłobek) nie może zrealizować się ryzyko, o którym mowa w przepisie art. 4 ust. 1 specustawy, a zatem nie przysługuje również zasiłek opiekuńczy. Wskazuje na to wprost sformułowanie, że zasiłek opiekuńczy przysługuje w razie zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego itd. „do których dziecko uczęszcza”. W sytuacji rozwiązania umowy o świadczenie usług, brak jest podstawy prawnej, w myśl której można by uznać, że dane dziecko uczęszcza do jednostki, co implikuje brak prawa do zasiłku opiekuńczego.

Czy rozwiązanie umowy z przedszkolem (żłobkiem) oznacza wykreślenie z listy uczniów?

Celem pełnego omówienia zagadnienia, warto również rozwiać wątpliwości co do kwestii, czy rozwiązanie umowy o świadczenie usług jest równoznaczne ze skreśleniem z listy uczniów.

Warto wskazać, że w przypadku form opieki, o których mowa w ustawie o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (żłobki, kluby dziecięce itd.), nie ma podstaw do tworzenia sformalizowanej listy uczniów, bowiem ww. jednostki nie podlegają pod system oświaty, a zatem i regulację Prawa oświatowego, która instytucję „listy uczniów” i „skreślenia z listy uczniów” przewiduje. W takim przypadku należy przyjąć, że skuteczne rozwiązanie umowy o świadczenie usług żłobka i innych form pokrewnych z ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3 powoduje utratę do pobierania zasiłku opiekuńczego z art. 4 ust. 1 specustawy.

Jak wykreślić ucznia z listy wychowanków przedszkola (żłobka)?

W przypadku przedszkoli, materia skreślenia ucznia z listy uczniów przedszkola występuje i powinna być uregulowana w statucie przedszkola co wynika wprost z art. 172 ust. 2 pkt 5 w zw. z art. 172 ust. 3 Prawa oświatowego (Statut szkoły lub placówki powinien określać: (…) 5) prawa i obowiązki pracowników oraz uczniów szkoły lub placówki, w tym przypadki, w których uczeń może zostać skreślony z listy uczniów szkoły lub placówki).

W orzecznictwie i literaturze przeważa pogląd, ze skreślenie z listy uczniów powinno być dokonane w formie odrębnej decyzji dyrektora przedszkola wydanej na podstawie art. 68 Prawa oświatowego – w razie spełnienia się statutowych przesłanek skreślenia z listy uczniów.

Utrata prawa do dodatkowego zasiłku po wykreśleniu z listy uczniów placówki

W przypadku zatem szkół i przedszkoli, o definitywnej utracie przez rodzica prawa do pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego z art. 4 ust. 1 specustawy można mówić w przypadku wykreślenia ucznia z listy uczniów szkoły (przedszkola).

Można by polemizować, czy skoro umowa o świadczenie usług przedszkola została ostatecznie rozwiązana, a nie wydano jeszcze formalnej decyzji o skreśleniu z listy ucznia, którego umowa obejmowała, to czy prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje. Należałoby tę sytuację odnieść do faktycznego uprawnienia do uczęszczania dziecka do danej jednostki i rozważyć, na podstawie treści umowy i statutu, czy stan faktyczny odpowiada celowi udzielenia zasiłku z art. 4 ust. 1 specustawy (zwłaszcza w kontekście rozumienia zamknięcia żłobka (…) do których dziecko uczęszcza).

Autor: Wojciech Górny

Specjalizuje się w prawie oświatowych, a szczególnie w zagadnieniach dotyczących finansowania. Udziela pomocy prawnej niepublicznym placówkom oświatowym. Prowadzi sprawy z obszaru prawa cywilnego i administracyjnego. Posiada bogate doświadczenie w postępowaniach dotyczących prawa pracy, ubezpieczeń społecznych, prawa rzeczowego oraz w obsłudze podmiotów gospodarczych.