Dofinansowanie zatrudnienia w przedszkolach niepublicznych w kontekście Tarczy Antykryzysowej 1.0 i 2.0

Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z dnia 31.03.2020 r. poz. 568 – zwana dalej Tarczą Antykryzysową 1.0) przewidywała możliwość dofinansowania zatrudnienia (art. 15g). Celem tego rozwiązania miało być zachowanie miejsc pracy w firmach.

Pomoc dla firm w związku z przestojem i spadkiem obrotów

Wsparcie dla przedsiębiorców na ochronę miejsc pracy pochodzi ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Pomoc dotyczyła dwóch przypadków: przestoju ekonomicznego oraz obniżenia wymiaru czasu pracy wskutek spadku obrotów. W związku ze spadkiem obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia koronawirusa, pracownik objęty przestojem ekonomicznym lub z obniżonym wymiarem czasu pracy ma zagwarantowany określony poziom wynagrodzenia, a pracodawca otrzyma dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika.

Tarcza Antykryzysowa 1.0 nie dla przedszkoli niepublicznych?

Jednak z rozwiązania tego, przyjmując dosłowną wykładnię przepisu, nie mogły korzystać niepubliczne przedszkola. Uprawnionym do tego rodzaju pomocy był przedsiębiorca (w rozumieniu art. 4 ust. 1 lub 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców), u którego wystąpił spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19 (art. 15g ustawy). Zasadniczą cechą przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ust. 1 lub 2 Prawa przedsiębiorców, jest wykonywanie działalności gospodarczej.

Tymczasem, stosownie do art. 170 ust. 1 Prawa oświatowego, prowadzenie szkoły lub placówki, zespołu, o którym mowa w art. 182, oraz innej formy wychowania przedszkolnego nie jest działalnością gospodarczą. W konsekwencji organ prowadzący przedszkola nie może być kwalifikowany jako przedsiębiorca w rozumieniu Prawa przedsiębiorców. Dlatego ta forma pomocy, przewidziana w Tarczy Antykryzysowej 1.0 pozostawałaby poza zasięgiem osób prowadzących niepubliczne przedszkola.

Czy Tarcza Antykryzysowa 2.0 polepszyła sytuację niepublicznych przedszkoli?

Sytuacja uległa niewielkiej poprawie z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (zwana dalej Tarczą Antykryzysową 2.0). Mocą jej art. 73 pkt 20 dokonano zmian w Tarczy Antykryzysowej 1.0, zmieniając brzmienie przepisu art. 15g. Poszerzeniu uległ krąg podmiotów uprawnionych do uzyskania dofinansowania zatrudnienia z FGŚP.

Zgodnie z nowelizacją, już nie tylko przedsiębiorca w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców, ale także organizacja pozarządowa w rozumieniu art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, a nadto podmiot, o którym mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz wreszcie państwowa osoba prawna w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, może zwrócić się z wnioskiem o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy, o wypłatę ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych świadczeń na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników objętych przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy.

Czy nowelizacja polepszyła sytuację niepublicznych przedszkoli? W bardzo ograniczonym zakresie.

Tarcza Antykryzysowa 2.0 umożliwia dofinansowanie dla organizacji pozarządowych i organizacjom pożytku publicznego

Tarcza Antykryzysowa 2.0 umożliwia ubieganie się o dofinansowanie organizacjom pozarządowym, którymi są osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia, które to osoby i organizacje posiadają cechy:

• nie są jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, bankami i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi oraz
• nie działają w celu osiągnięcia zysku.

Tarcza Antykryzysowa 2.0. umożliwia ubieganie się o dofinansowanie także organizacjom pożytku publicznego (podmioty, o którym mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie).

Podsumowując, taka regulacja umożliwiałaby skorzystanie z możliwości dofinansowania zatrudnienia jedynie tym przedszkolom niepublicznym, w których organem prowadzącym jest fundacja lub stowarzyszenie. Potencjalnie możliwość taką miałyby przedszkola prowadzone przez spółki z o.o. i spółki akcyjne, jednak tutaj problematyczną kwestią jest działalność nie w celu osiągnięcia zysku spółki prawa handlowego. Jeśli jedynym przedmiotem działalności takiej spółki byłaby działalność oświatowa, możliwa byłaby obrona niedziałania w celu osiągnięcia zysku.

Analiza powyższych regulacji wskazuje, że Tarcza Antykryzysowa 2.0. nadal pozostawiałaby poza marginesem pomocy poprzez dofinansowanie zatrudnienia większość przedszkoli prowadzonych przez osoby fizyczne. Sytuację rozwiązałoby poszerzenie kręgu uprawnionych poprzez nie tylko ograniczenie ich do przedsiębiorców w rozumieniu Prawa przedsiębiorców, ale objęcie tą formą pomocy osób prowadzących działalność gospodarczą także w rozumieniu innych ustaw szczególnych (nie tylko Prawa przedsiębiorców).

Czy dotację oświatową należy wliczyć do obrotu?

Przesłanką skorzystania z opisanej wyżej formy pomocy jest wystąpienie u ubiegającego się o pomoc spadku obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19. W praktyce pojawia się problem, czy przy ocenie (liczeniu) spadku obrotów uwzględniać dotację oświatową. Ustawa Tarcza Antykryzysowa 2.0 w art. 3 pkt 3) wskazuje, że ilekroć mowa w niej o spadku obrotów gospodarczych – należy przez to rozumieć spadek sprzedaży towarów lub usług w rozumieniu art. 15g ust. 9 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Tarcza Antykryzysowa 1.0).

Zgodnie z zawartą tam definicją, kryterium ustalania spadku obrotów jest spadek sprzedaży towarów lub usług, w ujęciu ilościowym lub wartościowym. A skoro tak, dotacje nie powinny być uwzględniane przy szacowaniu spadku obrotów, nie stanowią one bowiem prostego ekwiwalentu za świadczone usługi. Przyznanie dotacji oświatowej następuje po to, żeby systematycznie wyrównać bilans przychodów i kosztów działalności (por. L. Lipiec-Warzecha, Komentarz do art. 131 u.f.p., w: Ustawa o finansach publicznych. Komentarz, LEX 2011), zważywszy na fakt realizacji zadań własnych jednostki samorządu terytorialnego przez podmiot prywatny.

Dotacja nie może stanowić obrotu, bowiem jej otrzymanie nie jest wynikiem sprzedaży towarów lub usług. Wartość dotacji otrzymywanej przez niepubliczne jednostki oświatowe nie jest równoważna (ekwiwalentna) do usług świadczonych przez te jednostki (innymi słowy – nie stanowi zapłaty za te usługi). Przeciwnie, dotacja ma charakter podmiotowo-celowy – założeniem dotacji jest zapewnienie finansowania określonemu podmiotowi celem wydatkowania środków w ściśle oznaczonym celu.

Wysokość dotacji jest z zasady stała (choć podlega aktualizacjom) i obowiązuje w równej wysokości w przeliczeniu na dziecko, wobec każdej jednostki danego typu w określonej gminie – bez względu na rzeczywistą wartość świadczonych usług. Warunkiem otrzymania dotacji jest wyłącznie złożenie wniosku do dnia 30 września roku poprzedniego o udzielenie dotacji oraz uczęszczanie do jednostki wychowanków.

W szerokim ujęciu, można by stwierdzić, że j.s.t. „kupuje” od niepublicznej oświaty w zamian za dotację miejsca dla wychowanków celem wypełniania zadań własnych (zapewnienie edukacji). Nie ma jednak podstaw, aby aż tak szeroką definicję sprzedaży przyjmować w kontekście ustalenia spadku obrotów zgodnie z rozwiązaniami Tarczy Antykryzysowej.

Autor: Robert Gałęski

Po ukończeniu studiów prowadził pracę naukową i dydaktyczną na Uniwersytecie Wrocławskim w ramach studiów doktoranckich. Specjalizuje się w zagadnieniach prawa oświatowego, prawie rzeczowym, prawie pracy, a także postępowaniach egzekucyjnych i zabezpieczających.