Apelacja od wyroku karnego krok po kroku

Po wydaniu wyroku przez sąd pierwszej instancji, zarówno w ramach postępowania cywilnego, jak i sprawy karnej, istnieje formalna możliwość odwołania się od wyroku. W tym artykule zajmujemy się odpowiedzą na pytanie, czym jest apelacja karna i pokazujemy krok po kroku, w jaki sposób apelacja od wyroku karnego powinna zostać wniesiona do sądu drugiej instancji.

Co to jest apelacja?

Apelacja jest podstawowym środkiem zaskarżenia, który ma poddać weryfikacji rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji w formie wyroku. Strony mają prawo do tego, aby ustalenia poczynione np. przez sąd rejonowy co do faktów, kwalifikacji czynu sprawcy, przeprowadzonego postępowania oraz wymierzonej kary zostały poddane rozpatrzeniu przez sąd okręgowy. Dzięki temu – przynajmniej w teorii – powinniśmy uniknąć sytuacji, kiedy wyrok będzie niesprawiedliwy bądź nie będzie miał umocowania w zgromadzonym materiale dowodowym.

Apelacja od wyroku karnego – o czym trzeba pamiętać?

Po pierwsze musimy każdorazowo zwrócić się do sądu pierwszej instancji o to, żeby doręczył nam wyrok wraz z uzasadnieniem na adres przez nas wskazany. Nadto musimy wskazać, czy chcemy, aby sąd sporządził na nasz wniosek uzasadnienie co do całości wyroku, czy tylko co do części. Jest to o tyle istotne, że dzięki uzasadnieniu będziemy w stanie prześledzić tok myślenia sądu i wychwycić ewentualne błędy.

Pamiętajmy, że mamy 7 dni na to, aby od dnia ogłoszenia wyroku (od tego dnia liczymy ten termin włącznie) wnieść wniosek o sporządzenie i doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem.

Kiedy taki wniosek złożymy, a sąd nam doręczy taki wyrok z uzasadnieniem, wówczas mamy 14 dni na sporządzenie i złożenie (wysłanie) apelacji karnej.

Co powinna zawierać apelacja karna?

Wskazanie sądu

Wskazujemy sąd, do którego wnosimy apelację, np. w przypadku, kiedy wyrok wydał sąd rejonowy, wtedy apelację wnosimy do sądu okręgowego. Co istotne, –  fizycznie apelację wnosimy do sądu rejonowego (bądź nadajemy przesyłką poleconą na adres sądu rejonowego). Prawidłowo powinno się zatem sformułować adresata apelacji w następujący sposób (w oparciu o powyższy przykład): Sąd Okręgowy w…. za pośrednictwem Sądu Rejonowego w …

Sygnatura akt

Wskazujemy sygnaturę akt, pod którą toczyło się postępowanie sądowe w pierwszej instancji .

Wskazanie zaskarżanego wyroku

Wskazujemy jaki wyrok zaskarżamy (podajemy sąd, który wydał wyrok, datę, sygnaturę akt).

Zaskarżenie wyroku w części bądź w całości

Składając apelację karną, trzeba określić, czy zaskarżamy wyrok w całości, czy w części. Tutaj należy odpowiedzieć sobie na pytanie jakie części składowe posiada wyrok.

Otóż rozstrzygnięcie sądu będzie składało się z sentencji (wskazanie czynu zarzucanego, wskazania, czy dana osoba jest winna bądź niewinna, w przypadku wskazania, że dana osoba jest winna, sąd orzeka o karze, zastosowaniu środków karych bądź kompensacyjnych, nadto sąd rozstrzygnie o kosztach procesu) oraz uzasadnienia.

Dlatego należy jasno określić w jakiej części zaskarżamy wyrok (co do winy, kary, środków karnych itd.). Z przepisów wynika że zakwestionowanie winy oskarżonego prowadzić będzie do zaskarżenia wyroku w całości.

Zarzuty pod adresem orzeczenia

Kiedy wiemy już w jakim zakresie nie zgadzamy się z wyrokiem, musimy sformułować zarzuty pod adresem orzeczenia. Chodzi tutaj najczęściej o wychwycenie błędów sądu podczas orzekania i przeprowadzenia procesu. Musimy więc prześledzić całe rozstrzygnięcie sądu i wyłapać określonego rodzaju uchybienia.

Dzielimy je na dwie grupy – bezwzględne przyczyny odwoławcze i względne przyczyny odwoławcze.

Apelacja karna a bezwzględne przyczyny odwoławcze

Określenie tego, czym są bezwzględne przyczyny odwoławcze znajdziemy w art. 439 k.p.k. Należą do nich mi.n.: nieprawidłowe obsadzenie składu sędziowskiego, np. podczas całego procesu zmienił się sędzia, wyrok nie został podpisany, ktoś był sądzony dwa razy za ten sam czyn. Nazywamy je przesłankami bezwzględnymi, ponieważ w przypadku wystąpienia którejkolwiek z nich podczas procesu, sąd musi uchylić wyrok. Co znamienne sąd zawsze będzie badał, czy nie doszło do naruszenia tych przesłanek nawet wtedy, kiedy strona wnosząca apelację na to nie wskazywała. Jak łatwo zgadnąć przypadki zaistnienia przesłanek z art. 439 k.p.k. występują nader rzadko. O wiele częściej spotyka się względne przyczyny odwoławcze.

Apelacja karna a względne przyczyny odwoławcze

Przesłanki do apelacji od wyroku karnego ze względu na względne przyczyny odwoławcze dzielimy na 4 typy:

1. Naruszenie prawa materialnego – kiedy sąd dokonuje błędnej kwalifikacji czynu pod przepis prawa (najczęściej przepis z kodeksu karnego), np. dowody wskazują na wypadek drogowy, a sąd skazuje oskarżonego za spowodowanie katastrofy w ruchu lądowym.
2. Naruszenie prawa procesowego – jeżeli mogło mieć wpływ na wynik postępowania. Takie naruszenie występuje wtedy, kiedy przykładowo nie został dopuszczony dowód z opinii uzupełniającej biegłego, gdy w sprawie pozostały niewyjaśnione wątpliwości wymagające wiedzy specjalistycznej.
3. Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia. Np. pasażerem pojazdu był Jan Nowak, a materiał dowodowy wskazuje, że pasażerem pojazdu był Krzysztof Kowalski.
4. Rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka. Np. wobec sprawcy wypadku drogowego ze skutkiem śmiertelnym nie orzeczono środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów.

Apelacja od wyroku karnego – kolejne kroki

1. Po przedstawieniu zarzutów, musimy wskazać o co wnosimy, czyli jaki skutek chcemy osiągnąć apelacją karną, tj. czy chcemy:

1. 1. dokonać zmiany zaskarżonego wyroku, np. orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych w wymiarze 5 lat,
   2. uchylić zaskarżony wyroku w całości lub w części i przekazać sprawę w całości bądź w części sądowi do ponownego rozpoznania,
   3. uchylić zaskarżony wyrok i umorzyć postępowania, np. w przypadku, gdy oskarżony umrze,
   4. uchylić zaskarżony wyrok i zwrócić sprawę do prokuratora celem uzupełnienia postępowania przygotowawczego.
2. Kolejnym elementem apelacji karnej jest wskazania dowodów. Do takiej sytuacji może dojść wówczas, kiedy ujawniły się nowe dowody, już po tym jak ogłoszono wyrok w pierwszej instancji.
3. Następnym elementem apelacji karnej jest wniosek o zwrot kosztów procesu.
4. Po owych formalnych czynnościach następuje uzasadnienie apelacji karnej, w którym dokładnie opisujemy uchybienia sądu pierwszej instancji. Np. należy podać jaki wpływ na wynik sprawy miało nie przeprowadzenie określonych dowodów, jak w oparciu o naukę prawa i orzecznictwo powinno się rozumieć określone przestępstwa, dlaczego taka a nie inna kara będzie odpowiednia dla oskarżonego.
5. Ostatnim krokiem apelacji jest podpisania jej przez osobę sporządzającą.

Należy pamiętać o tym, że apelacja od wyroku karnego powinna zostać wniesiona w liczbie tylu egzemplarzy, ile występuje podmiotów biorących udział w postępowaniu (nie licząc podmiotu, który apelację składa) wraz z dodatkowym egzemplarzem dla sądu. I tak przykładowo, jeśli w postępowaniu brały udział dwie strony, czyli oskarżony i oskarżyciel publiczny, wtedy oskarżony wnosi apelację w dwóch egzemplarzach – jeden dla sądu, a drugi dla oskarżyciela publicznego.

Apelacja karna – podsumowanie

Podsumowując, apelacja od wyroku karnego nie stanowi wcale bardzo łatwego narzędzia prawnego, wymaga sporej wiedzy na temat samego prawa oraz umiejętności łączenia faktów i wyciągania prawidłowych wniosków. Częstym przypadkiem jest, że strony samodzielnie sporządzające apelacje powtarzają jedynie dotychczasową argumentację wyrażoną w toku procesu, a nie potrafią sformułować błędów postępowania sądu.

Należy więc podkreślić, że jeżeli decydujemy się na wniesienie apelacji karnej, powinniśmy również rozważyć, czy nie powinniśmy powierzyć jej sporządzenia profesjonaliście, czyli  adwokatowi lub radcy prawnemu.