Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 20 czerwca 2017 r.* wskazał, iż jedynie w przypadku naruszenia przez sąd pierwszej instancji zasad miarkowania odszkodowania dopuszczalne jest skorygowanie kwoty zasądzonego zadośćuczynienia z tytułu krzywdy doznanej wskutek wypadku komunikacyjnego.
Wyrok ten jest wyrazem utrwalonego w orzecznictwie Sądu Najwyższego poglądu, iż zmiana wysokości przyznanego zadośćuczynienia przez sąd odwoławczy w toku kontroli instancyjnej możliwa jest wyłącznie w razie stwierdzenia oczywistego naruszenia kryteriów ustalania wysokości zadośćuczynienia przez sąd pierwszej instancji.**
Odpowiedzialność kierującego samochodem za wypadek drogowy
W przytoczonej na wstępie sprawie Sąd Apelacyjny rozpatrywał apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach. Postępowanie dotyczyło zapłaty zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez poszkodowanego w wyniku wypadku komunikacyjnego, do którego doszło wskutek wejścia 13-letniego chłopca – będącego osobą niepełnosprawną umysłowo w stopniu lekkim – pod prawidłowo jadący samochód osobowy. Nastolatek doznał licznych obrażeń ciała, przez co konieczne stało się długotrwałe leczenie oraz rehabilitacja.
Jak stwierdził sąd pierwszej instancji, w tym przypadku Sąd Okręgowy w Katowicach, pomimo faktu, iż to zachowanie powoda doprowadziło do wypadku, odpowiedzialność posiadacza pojazdu mechanicznego jest odpowiedzialnością na zasadzie ryzyka, w związku z czym to jego ubezpieczyciel odpowiada za skutki zaistniałego zdarzenia.
Przyczynienie poszkodowanego do wypadku
Sąd pierwszej instancji uznał, iż sumą adekwatną do doznanego uszczerbku jest kwota 100 000 zł, pomniejszona jednak o 30% z powodu przyczynienia się osoby poszkodowanej do zaistniałej szkody oraz o kwotę 35 000 zł, którą ubezpieczyciel wypłacił poszkodowanemu dobrowolnie w trakcie postępowania likwidacyjnego. W związku z powyższym Sąd Okręgowy zasądził na rzecz 13-letniego chłopca kwotę 35 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, a dalej idące powództwo oddalił.
Apelacja od wyroku sądu pierwszej instancji
Jednak Sąd Apelacyjny częściowo uwzględnił apelację powoda, podwyższając przyznane zadośćuczynienie do łącznej kwoty 45 500 zł. Sąd odwoławczy dostrzegł bowiem błąd w ustaleniach sądu pierwszej instancji, który mylnie uznał, iż ubezpieczyciel wypłacił powodowi kwotę 35.000 zł, podczas gdy w istocie była to kwota 24 500 zł.
Co ciekawe, Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się innych podstaw do podwyższenia zadośćuczynienia, gdyż uznał, iż sąd pierwszej instancji w sposób wnikliwy i prawidłowy zastosował kryteria miarkowania wysokości odszkodowania. Zdaniem Sądu, zmiana wysokości zasądzonego zadośćuczynienia w toku kontroli instancyjnej dopuszczalna jest jedynie w sytuacji oczywistego naruszenia ogólnych zasad ustalania wysokości zadośćuczynienia.
Wysokość zadośćuczynienia może ulec zmianie tylko w niektórych przypadkach
Wyrok Sądu Apelacyjnego raz jeszcze ukazuje motywy, jakimi kierują się sądy odwoławcze podczas rozpatrywania spraw z tytułu zadośćuczynienia za krzywdę doznaną w wyniku wypadku drogowego. Zmiana wysokości zasądzonego zadośćuczynienia w wyniku kontroli instancyjnej dopuszczalna jest tylko w razie naruszenia kryteriów ustalenia wysokości zadośćuczynienia, a co więcej, naruszenie takie musi być oczywiste i rażące.
Poczucie sprawiedliwości ma znaczenie
Wysokości zadośćuczynienia może zostać skorygowana przez sąd odwoławczy tylko w przypadku jednoznacznego przekroczenia przez sąd pierwszej instancji granic dyskrecjonalnych uprawnień do orzekania wedle własnego uznania, co ma miejsce wówczas, gdy przyznana kwota zadośćuczynienia w sposób niewątpliwy nie da się pogodzić z poczuciem sprawiedliwości przeciętnego obywatela.
Zatem w sytuacji, gdy sąd pierwszej instancji posłużył się ogólnie przyjętymi zasadami miarkowania odszkodowania, brak jest podstaw, by sąd odwoławczy korygował poczynione ustalenia. Gdy jednak sąd nie zastosuje zasad lub też mylnie je zinterpretuje, strona ma możliwość dochodzenia swoich praw, skarżąc wyrok do sądu drugiej instancji.
* Sygn. akt I ACa 160/17, LEX nr 2342452)
** Por. wyrok z dnia 30 października 2003 r., sygn. akt IV CK 151/02, Lex Polonica nr 1630441 oraz wyrok z dnia 7 listopada 2003 r., sygn. akt V CK 110/03).
