Wielu właścicieli niepublicznych placówek oświatowych (przedszkoli, innych form wychowania przedszkolnego, szkół) zastanawia się, na jakich zasadach w obecnej sytuacji ograniczenia funkcjonowania jednostek systemu oświaty, zostanie przeprowadzona aktualizacja dotacji (aktualizacja stawki dotacji oświatowej).
Osoby zarządzające niepublicznymi przedszkolami czy szkołami obawiają się, że ustalenie przez jednostki samorządu terytorialnego danych do aktualizacji nastąpi w sposób skrajnie dla nich niekorzystny, np. w oparciu o niskie wydatki bieżące wywołane ograniczeniem funkcjonowania jednostek. Pojawiają się również pytania, czy na wysokość dotacji może mieć wpływ zmiana liczby uczniów w odpowiednich jednostkach publicznych.
|
|
Kiedy nastąpi pierwsza aktualizacja dotacji dla przedszkoli i szkół niepublicznych?
W pierwszej kolejności należy odwołać się do podstaw prawnych dokonania aktualizacji podstawowej kwoty dotacji. Aktualizacja dotacji, o której mowa, dokonywana w pierwszej połowie roku kalendarzowego, ustawowo nazywana jest „pierwszą aktualizacją”. Ustalmy zatem najpierw, kiedy owa pierwsza aktualizacja się dokonuje.
Jak wskazuje art. 43 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 17 – dalej: „ufzo”), miesiąc pierwszej aktualizacji następuje w miesiącu roku budżetowego następującym po miesiącu, w którym upłynęło 30 dni od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej na rok budżetowy.
Punktem wyjścia dla ustalenia daty pierwszej aktualizacji dotacji w roku 2020 jest zatem data ogłoszenia ustawy budżetowej na bieżący rok. Zgodnie z danymi Internetowego Systemu Aktów Prawnych prowadzonego przez Kancelarię Sejmu RP, ustawa budżetowa na rok 2020 z dnia 14 lutego 2020 r. została ogłoszona dnia 01.04.2020 r. (Dz.U. 2020 poz. 571).
Następnie, należy od daty 01.04.2020 r. policzyć upływ 30 dni. Wobec faktu, że normy ufzo dotyczące aktualizacji podstawowej kwoty dotacji mają charakter administracyjnoprawny, zasadnym jest posiłkowanie się przy obliczeniu terminu art. 57 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego, który stanowi, że: Jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło. Tak liczony termin 30 dni od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej przypadnie dnia 01.05.2020 r.
Skoro zaś art. 43 ust. 2 pkt 1 ufzo wskazuje, że miesiącem pierwszej aktualizacji jest miesiąc następujący po miesiącu, w którym upłynęło 30 dni od ogłoszenia ustawy, to miesiącem tym będzie miesiąc następujący po maju, a zatem czerwiec.
Aktualizacja dotacji – jakie dane należy uwzględnić przy określaniu stawki dotacji?
O tym, jakie dane należy brać pod uwagę przy ustalaniu zaktualizowanej stawki dotacji w ramach tzw. pierwszej aktualizacji, stanowi art. 44 ust. 2 ufzo. Określa on datę, według której należy określić wartość wydatków i dochodów budżetu j.s.t. dla potrzeb ustalenia podstawy dotacji (wartości wydatków bieżących w poszczególnych jednostkach publicznych – pomniejszonych o wartości wskazane w art. 12 ufzo).
Zgodnie ze wzmiankowanym przepisem, dane te należy ustalić według stanu na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc pierwszej aktualizacji. W opisanym wyżej stanie faktycznym – pierwsza aktualizacja w roku 2020 powinna bazować na wartościach budżetu według stanu na dzień 31.05.2020 r.
Co istotne, przy pierwszej aktualizacji, zgodnie z przepisami nie uwzględnia się zmiany liczby uczniów w jednostkach publicznych. To odróżnia tę aktualizację od pozostałych, które wyróżnia ustawa (tj. aktualizacji dokonywanej według stanu na dzień 30.09. – tzw. „październikowej” oraz aktualizacji w szczególnie uzasadnionych przypadkach). Liczbę uczniów w jednostkach publicznych ustala się zatem według danych właściwych dla ustalenia pierwotnej podstawowej kwoty dotacji – tj. według stanu na 30 września roku ubiegłego.
Czy można obronić się przed drastycznym spadkiem dotacji?
W kontekście obaw o to, czy pierwsza aktualizacja dotacji, w związku z epidemią, nie będzie oznaczać nagłego spadku wysokości dotacji, warto pamiętać o regulacji przepisu art. 43 ust. 5 ufzo. Stanowi on swoisty „zawór bezpieczeństwa” w sytuacjach, gdy wysokość podstawowej kwoty dotacji miałaby gwałtownie wzrosnąć lub spaść.
Mechanizm opisany w powołanym przepisie w dużym skrócie polega na porównaniu średniej arytmetycznej części dotacji już przekazanej do średniej arytmetycznej dotacji, która ma być przekazana, zgodnie z aktualizacją. Zgodnie z art. 43 ust. 5 ufzo wartość tej drugiej średniej (części dotacji do przekazania) może być większa maksymalnie o 50% lub mniejsza maksymalnie o 25% od tej pierwszej średniej (część dotacji już przekazanej). Zastosowanie tego mechanizmu zakłada uwzględnienie zasady z art. 43 ust. 4 ufzo, zgodnie z którą dotacja zaktualizowana jest wypłacana z wyrównaniem od początku roku kalendarzowego.
Co wiemy dzisiaj, a co może jeszcze ulec zmianie w kwestii aktualizacji dotacji?
O tym, czy pierwsza aktualizacja dotacji będzie oznaczała znaczące obniżenie wartości dotacji dla niepublicznej oświaty za wcześnie jeszcze wyrokować. Do dnia 31.05.2020 r. w kwestii sytuacji jednostek systemu oświaty może się jeszcze wiele zmienić.
Zmiany na poziomie krajowym mogą doprowadzić do przesunięć w sferze budżetu j.s.t., ale wcale tak być nie musi. Trudno ocenić pod względem interesu organów prowadzących niepubliczne jednostki oświatowe, w kontekście obecnej sytuacji epidemii, przewidziane prawem uniezależnienie pierwszej aktualizacji od liczby uczniów w oświacie publicznej na dzień aktualizacji. Istnieje ryzyko, że przy zmniejszonej wartości wydatków i niezmienionej liczbie uczniów, wartość dotacji na 1 dziecko spadnie. Takie ryzyko może się jednak w ogóle nie ziścić. Warto również w tym kontekście pamiętać o ograniczeniu spadku dotacji wynikającym z art. 43 ust. 5 ufzo.
Należy pamiętać, że niniejszy artykuł opisuje stan prawny obowiązujący na dzień jego publikacji. Nie można wykluczyć, że w związku z rozwojem sytuacji związanej z epidemią, zostaną podjęte działania ustawodawcze zmieniające regulację dotyczącą aktualizacji.
