W artykule:
Odszkodowanie od biura podróży czy od Skarbu Państwa?
Biura podróży popadające w tarapaty finansowe, zazwyczaj starają się nie ujawniać tej wiadomości, ze względu na chęć utrzymania dotychczasowych, a także z obawy przed sceptycznym nastawieniem potencjalnych nowych klientów. Dla zabezpieczenia interesów turystów w takich nieprzewidzianych sytuacjach, organizator wycieczki ma obowiązek zapewnienia pokrycia kosztów powrotu z podróży osobom, które wskutek ogłoszenia niewypłacalności nie będą w stanie wrócić w terminie ujętym w umowie.
Gwarancje biura podróży są niewystarczające
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych implementuje do polskiego systemu prawa zapisy Dyrektywy Rady z dnia 13 czerwca 1990 r. w sprawie zorganizowanych podróży, wakacji i wycieczek, która stanowi, że na wypadek niewypłacalności, organizator powinien zapewnić dostateczne zabezpieczenie umożliwiające zwrot nadpłaconych pieniędzy oraz powrót konsumenta z podróży. Zabezpieczenie takie odbywa się poprzez zawarcie umowy ubezpieczenia lub gwarancji bankowej. W praktyce jednak, posiadane przez biura podróży gwarancje okazują się niewystarczające.
Przełomowy wyrok pozwalający starać się o odszkodowanie od Skarbu Państwa
W precedensowym wyroku z dnia 28 listopada 2014 r., Sąd Okręgowy w Warszawie uznał, że właściwa implementacja wskazanej dyrektywy powinna zapewniać, na wypadek niewypłacalności organizatora podróży (wycieczek), dostateczne zabezpieczenie umożliwiające nie tylko pokrycie kosztów sprowadzenia do kraju konsumenta, lecz także zwrot nadpłaconych pieniędzy (w tym także tym osobom, które w ogóle z kraju nie wyjechały).
Wskazane orzeczenie okazało się być przełomowym dla klientów upadłych biur podróży. Nadało bowiem sygnał powstania możliwości dochodzenia swoich roszczeń przez poszkodowanych bezpośrednio od Skarbu Państwa. Z upływem czasu, sądy coraz częściej wydawały wyroki korzystne dla klientów upadłych biur podróży umożliwiające uzyskanie odszkodowania od państwa polskiego za biuro podróży, które zbankrutowało.
Co trzeba zrobić, żeby uzyskać odszkodowanie od państwa polskiego?
W praktyce, celem uzyskania wypłaty kwoty odszkodowania, wniosek należy przekazać Marszałkowi Województwa właściwemu ze względu na siedzibę biura podróży. Z reguły Urząd Marszałkowski udostępnia w tym celu specjalny formularz. Do zgłoszenia należy dołączyć kopię umowy z biurem podróży oraz potwierdzenia zapłaty za „imprezę turystyczną”.
Wskazać jednak należy na pewne ograniczenia, które nakłada w takich przypadkach Ustawa o usługach turystycznych. Zgodnie z zawartą w niej definicją imprezy turystycznej, są to co najmniej dwie usługi turystyczne tworzące jednolity program i objęte wspólną ceną, jeżeli usługi te obejmują nocleg lub trwają ponad 24 godziny albo jeżeli program przewiduje zmianę miejsca pobytu. Ustawa nie przewiduje więc wypłat z gwarancji dla klientów, którzy nabyli pojedynczą usługę, czyli np. sam lot czy wyłącznie zakwaterowanie.
Odszkodowanie za opóźnienie pociągu
Co zrobić, kiedy dojdzie do rażącego spóźnienia pociągu? Czy w Polsce istnieje możliwość dochodzenia odszkodowania za opóźnienie pociągu?
Osoby podróżujące kolejami, którzy z winy przewoźnika nie dojadą na czas, w określonych przypadkach mogą wystąpić o zwrot pieniędzy. Na wstępie podkreślenia wymaga, że aktualnie przepisy prawa Unii Europejskiej odnoszące się do wypłat świadczeń z tytułu opóźnień pociągów, obowiązują w Polsce obecnie wyłącznie w odniesieniu do krajowych pociągów dalekobieżnych kategorii Express Intercity Premium (EIP), Express InterCity (EIC), InterCity (IC), Twoje Linie Kolejowe (TLK), interREGIO (IR) oraz wszystkich międzynarodowych: osobowych, pospiesznych, RegioEkspres (RE), EuroCity (EC) i EuroNight (EN) w przejazdach pomiędzy krajami UE.
Spod wskazanych przepisów wyłączone są natomiast pociągi miejskie, podmiejskie i regionalne: Koleje Mazowieckie, Koleje Dolnośląskie, Koleje Śląskie, Koleje Małopolskie, Koleje Wielkopolskie, Arriva RP, Łódzka Kolej Aglomeracyjna, Szybka Kolej Miejska w Warszawie, PKP SKM w Trójmieście, pociągi REGIO Przewozów Regionalnych, Warszawska Kolej Dojazdowa, z wyjątkiem pociągu „Słoneczny” spółki Koleje Mazowieckie.
Zwrot kosztów biletu
Pierwszym uprawnieniem jest możliwość otrzymania zwrotu kosztów biletu lub – wedle uznania pasażera – zmiany trasy podróży. Zgodnie z przepisami rozporządzenia, w przypadku gdy istnieją uzasadnione powody, aby przypuszczać, że opóźnienie przyjazdu do miejsca przeznaczenia przekroczy 60 minut w stosunku do umowy transportu, pasażer otrzymuje natychmiast wybór pomiędzy:
- zwrotem pełnego kosztu biletu na warunkach, na jakich został opłacony, za część niezrealizowanej podróży lub część podróży już zrealizowaną, jeżeli taka podróż jest już bezcelowa w kontekście pierwotnego planu podróży; w takim wypadku pasażer powinien mieć zapewnione również uzyskanie połączenia powrotnego do miejsca wyjazdu w najbliższym dostępnym terminie;
- kontynuacją lub zmianą trasy podróży do miejsca docelowego w najbliższym dostępnym terminie lub do miejsca docelowego w późniejszym terminie dogodnym dla pasażera.
Co zrobić, żeby otrzymać odszkodowanie za opóźnienie pociągu?
Drugim z przewidzianych ustawą uprawnień jest uzyskanie odszkodowania za opóźnienie pociągu. Zgodnie z literalnym zapisem rozporządzenia, nie tracąc prawa do przewozu, pasażer może zażądać od przedsiębiorstwa kolejowego odszkodowania za opóźnienie pociągu w przypadku opóźnienia pomiędzy podanym na bilecie miejscem wyjazdu i miejscem docelowym. Warunkiem powstania tego uprawnienia jest nieotrzymanie zwrotu kosztów biletu na zasadach opisanych powyżej – przy pierwszym uprawnieniu. Minimalna kwota odszkodowania za opóźnienie pociągu wynosi 25% ceny biletu – w przypadku opóźnienia wynoszącego od 60 do 119 minut oraz 50% ceny biletu – w przypadku opóźnienia wynoszącego 120 minut lub więcej.
W sytuacji pojawienia się wskazanych powyżej okresów opóźnienia, reklamację do przewoźnika należy złożyć w formie pisemnej i dołączyć oryginały dokumentów dotyczących zawarcia umowy przewozu – w praktyce, w znakomitej większości przypadków będą to po prostu bilety na przejazd pociągiem. W przypadku zaś korzystania z przewidzianych ulg (uczniowie, studenci, emeryci itd.), należy złożyć również oryginały lub potwierdzone kopie dokumentów poświadczających uprawnienia do bezpłatnych lub ulgowych przejazdów. Zapisy rozporządzenia przewidują miesięczny termin rozpatrzenia reklamacji przez przewoźnika.
Tani bilet nie pomaga uzyskać odszkodowania za opóźnienie pociągu
Zaznaczenia w tym przypadku wymaga również korzystny dla przewoźników zapis rozporządzenia, ograniczający możliwość dochodzenia odszkodowań w przypadku niskich kosztów zakupu biletów. Przedsiębiorstwa kolejowe mogą bowiem wprowadzić próg minimalny, poniżej którego odszkodowanie nie będzie wypłacane. Wysokość progu nie przekracza każdorazowo 4 EURO, a informacji o istnieniu takiej granicy należy zasięgać do regulaminów przewozu konkretnych przewoźników.
Kiedy spóźnienie pociągu przekracza 60 minut
Godnym uwagi zapisem rozporządzenia jest również nałożony na przewoźnika obowiązek zapewnienia pasażerom posiłku i napojów – odpowiednio do czasu oczekiwania. Obowiązek ten staje się aktualny w sytuacji, kiedy czas opóźnienia pociągu przekracza 60 minut. Należy jednak pamiętać, że uprawnienie to powstanie tylko w sytuacji, jeżeli posiłki i napoje są dostępne w pociągu lub na stacji lub mogą zostać w rozsądnym zakresie dostarczone.