W artykule:
Wypadek drogowy i kolizja drogowa w rozumieniu potocznym bardzo często używane są zamiennie. Jednak trzeba pamiętać, że – pomimo niewątpliwych podobieństw – nie oznaczają bynajmniej tego samego. W kontekście uzyskiwania odszkodowań bądź zadośćuczynienia za zdarzenia drogowe, musimy pamiętać o dzielącej oba pojęcia różnicy oraz płynących z tego konsekwencjach.
Wypadek drogowy i kolizja drogowa – kryterium rozróżnienia
Tym, co odróżnia termin wypadek drogowy od kolizji drogowej jest charakter i skala konsekwencji, które powstają na skutek obu tych zdarzeń. Oba pojęcia odnoszą się bowiem do zdarzeń drogowych, polegających na bezpośrednim kontakcie uczestników bądź ich pojazdów z innymi uczestnikami ruchu drogowego, pojazdami bądź innymi obiektami znajdującymi się w najbliższym otoczeniu drogi.
Warto jednak pamiętać, że żadnego z tych terminów, tj. ani „wypadku drogowego”, ani „kolizji drogowej” nie znajdziemy w kodeksie karnym, ani w kodeksie wykroczeń. Czy to znaczy, że spowodowanie wypadku drogowego lub kolizji w Polsce nie jest karalne? Oczywiście, że nie – obowiązujące przepisy obejmują pełne spektrum przypadków, które rozumiemy pod pojęciem „wypadku drogowego” i „kolizji drogowej”.
Czym jest przestępstwo spowodowania wypadku drogowego?
Art. 177 kodeksu karnego penalizuje czyn polegający na spowodowaniu wypadku w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym. „Wypadek drogowy” w języku prawniczym oznacza zatem „wypadek w ruchu lądowym”. Dochodzi do niego na skutek naruszenia, choćby nieumyślnie, zasad bezpieczeństwa obowiązujących w danym rodzaju ruchu.
W przypadku ruchu lądowego głównym aktem prawnym regulującym postępowanie jego uczestników jest oczywiście ustawa z dn. 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym, która w ponad 150 artykułach reguluje bezpieczeństwo w komunikacji.
Tym, co jednak stanowi o uznaniu zdarzenia drogowego za „wypadek”, jest wywołany skutek w postaci wywołania u innej (niż sam sprawca) osoby obrażeń ciała. Jeżeli na skutek zdarzenia ofiara odniosła obrażenia powodujące rozstrój zdrowia powyżej 7 dni, mamy do czynienia z wypadkiem drogowym, kwalifikowanym według art. 177 § 1 kodeksu karnego. Czyn ten zagrożony jest karą pozbawienia wolności do lat 3.
To jednak wcale nie najsurowsza kara, jaka może zostać wymierzona nieostrożnemu kierowcy. Jeżeli skutkiem wypadku jest spowodowanie u innej osoby ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (w postaci pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia lub innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała), prokuratura oprze akt oskarżenia o art. 177 § 2 k.k., który to zagrożony już jest karą od 6 miesięcy do 12 lat pozbawienia wolności.
Co to jest w takim razie kolizja drogowa?
Ustaliliśmy już, co oznacza w rozumieniu prawa „wypadek drogowy” i co za niego grozi. Określenie zatem zakresu zdarzeń, które zmieszczą się w granicach pojęcia „kolizja drogowa” będzie zdecydowanie łatwiejsze. Kolizją drogową możemy nazwać każde zdarzenie drogowe, którego skutki zdrowotne osób innych niż sam sprawca będą lżejsze, niż wywołanie rozstroju zdrowia powyżej 7 dni.
Jeżeli więc stłuczka skończy się tylko na uszkodzonej karoserii lub wywoła rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni, mamy do czynienia z kolizją drogową, za którą możemy zostać ukarani grzywną na podstawie art. 86 § 1 kodeksu wykroczeń. Przepis ten karze nie tyle za „spowodowanie kolizji drogowej”, co za spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym na skutek niezachowania należytej ostrożności.
Wypadek drogowy i kolizja drogowa – skutki dla pokrzywdzonych
Różne podstawy prawne karania i różnice w wysokości grożących sprawcy konsekwencji to niejedne skutki rozdziału zdarzeń drogowych na wypadki i kolizje. Charakter incydentu może też mieć wymierne skutki dla samych pokrzywdzonych, a to z tego powodu, że wpływa bezpośrednio na długość okresu, w trakcie którego będą oni mogli dochodzić naprawienia szkody.
I tak, roszczenia ze szkody powstałej w wyniku kolizji drogowej przedawnią się już 3 lata od dnia w którym poszkodowany dowiedział się albo (przy zachowaniu należytej staranności) mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia, podczas gdy z przypadku zaistniałych w wyniku wypadków drogowych, termin ten wynosi aż 20 lat. Jest to bowiem typowy termin dla szkód powstałych w konsekwencji popełnienia przestępstwa.
Kolizja drogowa, jako wykroczenie, jest zdarzeniem mniej społecznie szkodliwe i mniej dotkliwym w skutkach, niż wypadek drogowy, dlatego ustawodawca zdecydował się o odpowiednio krótszym terminie na dochodzenie roszczeń.
Katastrofa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym – co to takiego?
Art. 177 k.k. i art. 86 k.w. nie są jedynymi przepisami regulującymi odpowiedzialność sprawców zdarzeń w komunikacji. Rzadziej popełniany, lecz grożący wyższą sankcją jest czyn z art. 173 k.k. – sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym zagrażającej życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach, które zagrożone jest karą aż 10 lat pozbawienia wolności, a jeżeli skutkiem katastrofy jest śmierć człowieka albo wywołanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu – nawet 12 lat pozbawienia wolności. Jeżeli zaś sprawca jedynie sprowadził bezpośrednie niebezpieczeństwo katastrofy (do której nie doszło), podlega karze od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności.